Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego dla samozatrudnionych – IKZE dla przedsiębiorców – co to jest i czy warto?

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) jest rozwiązaniem interesującym wiele osób samozatrudnionych, które obawiają się wizji przyszłych niewielkich świadczeń emerytalnych zapewnianych im przez ZUS. Charakterystyka tego programu wchodzącego w skład III filaru systemu emerytalnego przewiduje wiele wartych uwagi korzyści z perspektywy przedsiębiorcy, włączając w to np. możliwość odliczenia sobie wpłat na IKZE od podstawy opodatkowania czy wyższy maksymalny limit wpłat niż w przypadku innych osób. W pełni zrozumiałe jest więc to, że uczestnictwo w programie IKZE jest bardzo atrakcyjne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

W niniejszym artykule przedstawimy najistotniejsze informacje na temat IKZE dla przedsiębiorców. Wyjaśnimy między innymi: co to jest za program, czym się charakteryzuje, jakie możliwości oferuje oraz czy warto z niego skorzystać będąc osobą samozatrudnioną.

IKZE – co to jest za program?

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego to jeden z elementów wchodzących w skład III filara polskiego systemu emerytalnego, który umożliwia dobrowolne gromadzenie prywatnych środków na emeryturę pełniących funkcję uzupełniającą względem przyszłych świadczeń emerytalnych. Do pozostałych dwóch filarów tego systemu należą:

• I filar – świadczenia emerytalne z ZUS – obowiązkowy,
• II filar – Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) – od 2014 roku dobrowolny.

Poza IKZE wśród programów współtworzących III filar można wskazać:

• IKE – Indywidualne Konto Emerytalne,
• PPE – Pracownicze Plany Emerytalne,
• PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe,

co jednak zrozumiałe, z niektórych z nich, np. PPK, nie mogą skorzystać przedsiębiorcy.

Na to, aby założyć Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, może zdecydować się każda osoba po ukończeniu szesnastego roku życia, z tym zastrzeżeniem, że osoby niepełnoletnie mają możliwość wpłacania środków na IKZE jedynie w roku kalendarzowym, w którym uzyskują dochody z umowy o pracę. Oznacza to, że pełnoletnie osoby mogą korzystać z IKZE niezależnie od tego, czy są przedsiębiorcami, czy np. pracują na etacie. Należy przy tym zaznaczyć, że jedna osoba może założyć wyłącznie jedno IKZE. Nie ma możliwości prowadzenia takiego IKZE np. wraz z małżonkiem – w takiej sytuacji zachodzi konieczność założenia dwóch osobnych kont.

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego – czym się charakteryzuje?

Fundamentalną kwestią, od której należy zacząć omawianie charakterystyki IKZE, jest to, że dobrowolnie gromadzone na nim środki są prywatne i podlegają dziedziczeniu. Osoba posiadająca Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego ma prawo wskazać osoby, które po jej śmierci będą mogły przejąć zebrane przez nią pieniądze. Co istotne, spadkobiercy uprawnieni do zgromadzonych środków nie będą musieli opłacić podatku od spadków i darowizn. Warto wspomnieć również, że mają oni dwie możliwości rozporządzenia pieniędzmi z IKZE spadkodawcy:

• mogą zdecydować się na wypłatę ich w gotówce – w takiej sytuacji są zobowiązani do zapłacenia wynoszącego 10%, zryczałtowanego podatku na rzecz Skarbu Państwa,
• mogą bez żadnych opłat przetransferować środki na własny rachunek IKZE.

Dobrowolność udziału w programie IKZE oraz prywatny i dziedziczny charakter gromadzonych na takim koncie środków to bez wątpienia istotne zalety tego rozwiązania, jednak oferowanych przez nie korzyści jest znacznie więcej. Aby je przeanalizować, przyjrzyjmy się najistotniejszym zagadnieniom związanym z wpłatą i wypłatą środków z Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego.

IKZE dla przedsiębiorców – jak wygląda kwestia wpłat na to konto?

Sposób, w jaki uregulowane są wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, jest jednym z najistotniejszych powodów atrakcyjności IKZE dla samozatrudnionych. Dlaczego? W programie IKZE obowiązuje określony maksymalny limit wpłat rocznych na IKZE, który jest równy kwocie wynoszącej:

• 120% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – dla osób, które nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej,
• 180% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Należy podkreślić przy tym, że maksymalny limit wpłat rocznych na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego w danym roku nie może być niższy niż ten, który obowiązywał w roku poprzednim.

Jak na dłoni widzimy więc pierwszą dużą korzyść, jaką zapewnia IKZE dla przedsiębiorców. Mają oni znacznie wyżej wyznaczony górny limit wpłat na IKZE niż osoby np. zatrudnione na etacie – dobrze tę różnicę obrazują limity ustalone na 2023 rok, które prezentują się następująco:

• 8322 zł – dla osób, które nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej
• 12483 zł – dla przedsiębiorców.

Co sprawia, że wyższy maksymalny limit wpłat rocznych na IKZE jest taki istotny z perspektywy osoby samozatrudnionej? Ma to związek z kluczowym benefitem wynikających z prowadzenia IKZE, czyli możliwością odliczenia środków wpłaconych na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego od dochodu – przez podatnika opodatkowanego według skali podatkowej lub 19% podatkiem liniowym lub przychodu – przez podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, w rocznym zeznaniu podatkowym, dzięki której zmniejszeniu ulega wysokość podatku do zapłaty. Z uwagi na wyższy maksymalny limit wpłat rocznych na IKZE dla samozatrudnionych osób, mają one możliwość uzyskać w ostatecznym rozrachunku wyższą ulgę podatkową.

Powiększona ulga podatkowa pozwala przedsiębiorcom korzystającym z IKZE zaoszczędzić każdego roku zauważalne kwoty. Dobrze można zobrazować to na przykładzie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, która płaci zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19%. W 2023 roku, przy wypełnieniu maksymalnego limitu wpłat na IKZE, czyli 12483 zł, ma ona możliwość skorzystania z ulgi podatkowej w PIT o wysokości sięgającej aż 2 371,77 zł.

W kontekście wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego warto wspomnieć jeszcze o innej istotnej kwestii. Z perspektywy zarówno osób samozatrudnionych, jak i tych, które pracują np. na umowę o pracę, ważną zaletą IKZE jest elastyczność realizowania wpłat. Posiadacze IKZE mogą zdecydować się na jednorazową wpłatę całości kwoty wyczerpującej maksymalny limit wpłat na IKZE w danym roku lub wpłacać pieniądze w dowolnych ratach. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że zazwyczaj instytucje oferujące prowadzenie IKZE ustalają minimalny próg wartości wpłaty – w większości przypadków jest on jednak stosunkowo niski i nie przekracza poziomu kilkuset złotych.

Wypłata środków z IKZE – o czym należy wiedzieć?

Istotny zagadnieniem związanym z IKZE, które w naturalny sposób budzi zainteresowanie wśród osób samozatrudnionych planujących założenie takiego konta, są możliwości związane z wypłatą zgromadzonych na nim środków. Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla właścicieli IKZE jest wypłata środków na preferencyjnych warunkach określonych w ustawie. Jakie wymogi należy spełnić, aby móc z niej skorzystać? Aby wypłata środków z IKZE na preferencyjnych warunkach była możliwa, konieczne jest spełnienie dwóch kryteriów:

• osiągnięcie 65 roku życia,
• dokonywanie wpłat na IKZE przez okres obejmujący co najmniej pięć dowolnych lat kalendarzowych.

Jeśli właścicielowi uda się spełnić te ustawowe wymagania, będzie mógł wypłacić środki bez potrącenia od nich podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki. Jedyną opłatą, z jaką będzie musiał się liczyć, jest obciążenie wypłacanych środków (całości, nie tylko wypracowanego zysku) zryczałtowanym podatkiem, którego wysokość wynosi 10%. Warto dodać, że o formie wypłaty pieniędzy decyduje właściciel IKZE – mogą być one wypłacone jednorazowo lub w ratach. Jeśli zapadnie decyzja, że środki mają być wypłacane w ratach, to proces ten będzie trwał przez co najmniej 10 lat. Wyjątkiem jest sytuacja, w której okres oszczędzania był krótszy niż 10 lat (przy czym trwał minimum 5 lat) – w takim wypadku właściciel IKZE będzie mógł pobierać środki z IKZE przez przedział czasu równy okresowi, w jakim dokonywał on wpłat na to konto.

Czy Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego umożliwia wypłatę środków przed spełnieniem przez osobę oszczędzającą warunków ustawowych? Tak, pieniądze zgromadzone na IKZE można wypłacić w dowolnej chwili, to tak zwany zwrot. Jednak odbywa się to pod dwoma istotnymi warunkami.

• Zebrane na IKZE oszczędności można wypłacić wcześniej jedynie w całości – nie ma możliwości wypłaty częściowej w takim wypadku. Jest to jedna z ważnych różnic, jakie występują między IKE a IKZE, czyli kluczowymi programami wchodzącymi w skład III filara, które często bywają ze sobą mylone.
• Wycofanie środków z IKZE na żądanie powoduje ich zwrot na Twój rachunek. Nie odbywa się to jednak bez konsekwencji – zwrócone środki należy uwzględnić jako dochód z innych źródeł w rocznym zeznaniu podatkowym poprzez wskazanie go w PIT-0. Wcześniejszy zwrot z IKZE podlega zawsze opodatkowaniu według skali podatkowej.

Wskazane wyżej regulacje wynikają z celu, jaki przyświecał ustawodawcy podczas formułowania programu IKZE, którym było zmotywowanie właścicieli IKZE do długoterminowego oszczędzania i zniechęcenia do realizacji wcześniejszych wypłat środków. Należy przy tym zaznaczyć, że jeśli właściciel IKZE zdecyduje się wcześniej wypłacić środki i dokona odpowiedniego rozliczenia podatkowego, to będzie mógł później założyć IKZE ponownie. Nie ma takiej możliwości natomiast, gdy po ukończeniu 65 roku życia postanowi wypłacić pierwszą ratę lub całość pieniędzy zgromadzonych na swoim IKZE.

IKZE dla samozatrudnionych – jak je założyć i w co można inwestować w jego ramach?

W jaki sposób można założyć Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego? W tym celu konieczne jest zawarcie umowy o prowadzenie IKZE z uprawnionym do tego podmiotem. Z jakimi instytucjami istnieje możliwość podpisania takiej umowy i w co można inwestować w ramach IKZE?

• Banki – oferują one prowadzenie IKZE w formie rachunku oszczędnościowego o określonym oprocentowaniu. Jest to prosta i stosunkowo mało ryzykowna forma oszczędzania, jednak nie ma w jej przypadku zbyt dużych perspektyw na uzyskanie atrakcyjnej stopy zwrotu.
• Podmioty prowadzące działalność maklerską – ich rolę mogą odgrywać domy i biura maklerskie, a także niektóre banki. Zakładając rachunek maklerski IKZE, przedsiębiorca może samodzielnie inwestować w szereg instrumentów finansowych, w tym np. akcje, obligacje czy fundusze ETF.
• Zakłady ubezpieczeń – w tym przypadku Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego jest prowadzone w formie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK). Od właściciela takiego IKZE należy decyzja, w który z dostępnych do wyboru ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych chce zainwestować. Należy w tym przypadku podkreślić, że część środków wpłacanych na IKZE jest pobierana przez zakład ubezpieczeń w roli opłaty za udzielenie ochrony ubezpieczeniowej. Z uwagi na to stricte jako wpłatę na IKZE traktuje się kwotę pozostałą po odjęciu pobranej opłaty.
• Dobrowolne fundusze emerytalne (DFE) prowadzone przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) – aby korzystać z IKZE w tej formie, należy wybrać jeden z funduszy DFE o ustalonym modelu inwestowania środków. Przez dobrowolne fundusze emerytalne rozumie się funduszy o profilu zrównoważonym lub fundusze aktywnej alokacji.
• Fundusze inwestycyjne zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych – biorąc pod uwagę powyższe możliwości, można zaryzykować stwierdzenie, że na szczególną uwagę zasługują prowadzące IKZE fundusze inwestycyjne. Z czego to wynika? Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego prowadzone w tej formule oferuje możliwość gromadzenia środków na emeryturę poprzez inwestycje w różnorodne fundusze inwestycyjne zarządzane przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI). W takiej sytuacji właściciel IKZE wybiera odpowiadające mu fundusze inwestycyjne, w które chce ulokować swój kapitał, a następnie za zarządzanie powierzonymi środkami w ramach tych funduszy odpowiadają doświadczeni specjaliści z TFI. Ze względu na możliwość wyboru różnych funduszy znacznie łatwiej jest osobie korzystającej z IKZE osiągnąć oczekiwaną dywersyfikację ryzyka inwestycyjnego.

IKZE – czy warto się na nie zdecydować będąc osobą samozatrudnioną?

IKZE dla samozatrudnionych jest rozwiązaniem, które oferuje szereg atrakcyjnych korzyści z perspektywy przedsiębiorcy. Podstawowym benefitem wynikającym z prowadzenia IKZE przez przedsiębiorcę jest możliwość odliczenia wpłat na IKZE od dochodu w rocznym zeznaniu podatkowym, co przekłada się na niższą wartość podatku do zapłaty. Ze względu na wyższy maksymalny limit wpłat na IKZE w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą możliwa do uzyskania ulga podatkowa w wysokości wyższej niż ta, z której mogą skorzystać osoby nieprowadzące takiej działalności. Wspomniana różnica w wysokości ulgi podatkowej obejmującej wpłaty na IKZE jest szczególnie istotna dla tych samozatrudnionych, którzy generują większe dochody w ciągu roku.

Poza możliwością odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego od dochodu istnieje wiele innych zalet charakteryzujących IKZE, w tym m.in.:

• dobrowolność IKZE, a także prywatność i dziedziczność gromadzonych na nim środków,
• elastyczne warunki wpłat, które dopuszczają zasilanie swojego IKZE jednorazowo lub w dowolnej liczbie rat w ciągu roku,
• możliwość wypłacenia środków na preferencyjnych warunkach ustawowych – właściciel IKZE opłaca wtedy jedynie zryczałtowany, dziesięcioprocentowy podatek od całości wypłaconych środków i nie musi mierzyć się z żadnymi innymi opłatami,
• możliwość wcześniejszej wypłaty całości środków z konta, co wynika z ich prywatnego charakteru – choć dla optymalnych finansowo efektów powinno się odczekać z wypłatą do momentu spełnienia warunków ustawowych, ponieważ w innym wypadku trzeba będzie rozliczyć kwotę wypłaconą z IKZE według skali podatkowej,
• środki wypłacane z IKZE nie są objęte podatkiem Belki niezależnie od tego, czy realizujemy wypłatę po spełnieniu warunków ustawowych, czy też decydujemy się wcześniej wypłacić zebrane pieniądze,
• Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego stanowi pewną formę opakowania określonych produktów finansowych, dzięki czemu osoby zainteresowane założeniem IKZE mają do wyboru wiele rozwiązań, spośród których mogą zdecydować się na optymalne dla preferowanej przez siebie metody oszczędzania oraz akceptowalnego ryzyka inwestycyjnego,
• osoby samozatrudnione mogą jednocześnie prowadzić IKZE oraz IKE, co okazuje się szczególnie przydatne, gdy dochodzą do maksymalnego limity wpłat rocznych na jednym z kont, a zależy im na dalszym aktywnym oszczędzaniu.

Jeśli chciałbyś wykorzystać możliwości, jakie oferują prowadzące IKZE fundusze inwestycyjne, to serdecznie zachęcamy do zapoznania się z ofertą przygotowaną przez Skarbiec TFI. Jako renomowane towarzystwo funduszy inwestycyjnych od ponad 25 lat pracujemy na naszą doskonałą renomę na rynku. Dla osób zainteresowanych prowadzeniem u nas IKZE stworzyliśmy ofertę aż 15 funduszy inwestycyjnych z parasola Skarbiec FIO do wyboru. Możesz spośród nich wybrać do 5 funduszy, które w największym stopniu odpowiadają Twoim indywidualnym preferencjom. W Twoich rękach pozostaje również decyzja dotycząca tego, jaki procent wpłacanej kwoty będzie trafiać na każdy z wybranych przez Ciebie funduszy.

Zdajemy sobie sprawę, że wybór funduszy inwestycyjnych dopasowanych do swoich potrzeb potrafi okazać się niełatwym wyzwaniem, dlatego przygotowaliśmy kilka gotowych rozwiązań, z których możesz skorzystać. Ich działanie polega na tym, że dokonujesz wpłaty pieniędzy na jedno konto, a następnie nasi eksperci zajmują się podziałem tej sumy we właściwych proporcjach pomiędzy fundusze składające się na wybrany przez Ciebie portfel emerytalny. Do przygotowanych przez nas, gotowych portfeli zaliczają się:

• Portfel konserwatywny,
• Portfel zrównoważony,
• Portfel akcji polskich,
• Portfel akcji zagranicznych,
• Portfel cyklu życia.

Warto podkreślić, że jeśli zmienisz zdanie co do wybranego portfela lub funduszy, to w dowolnym momencie będziesz mógł bezpłatnie zmodyfikować podjętą wcześniej decyzję i wybrać inne z dostępnych u nas rozwiązań.

Zapraszamy do kontaktu.